:: PROJEKAT
Mon – 32 Izgradnja dječijeg vrtića za Rome u Podgori
:: DONATOR
Ministarstvo inostranih poslova Savezne Republike Njemacke
:: REALIZACIJA / BUDŽET
Novembar 2004 – Februar 2005. :: € 207.000
:: KRATKO PREDSTAVLJANJE PROJEKTA
Raspadom bivše Jugoslavije 1990. godine , Crna Gora je postala utočište za izbjeglice i raseljena lica. Povremeno je broj izbjeglica iznosio i do 20 % ukupnog stanovništva. Za najmanju i najsiromašniju republiku bivše Jugoslavije ovo je predstavljalo opterećenje i problem koji država nije mogla riješiti sopstvenim snagama. Trenutno u Crnoj Gori živi još ukupno 8.000 izbjeglica iz Bosne i Hercegovine i Hrvatske, kao i ostalih 18.000 raseljenih lica sa Kosova. Od toga 90 % je srpskog / crnogorskog porijekla. Zbog trenutnih okolnosti, povratak raseljenih lica sa Kosova nije izvodljiv i polazi se od toga da se niko od njih neće vratiti! Iz pomenutih razloga, naročito srpski / crnogorski dio raseljenih lica nastoji da se integriše u crnogorsko društvo. Rješenje problema navedene grupe stanovništva može se postići samo integracijom u crnogorsko društvo.
Posebno je problematična situacija raseljenih Roma. Prema podacima Republičkog komesarijata za izbjeglice od provbitnih 30.000 raseljenih lica sa Kosova, 5.840 su Romi . Veći dio raseljenih Roma (67 %) naselio se u centralnom dijelu Crne Gore, pretežno u Podgorici, gdje već žive pripadnici njihovog naroda. Po pravilu, to su naselja poput geta na periferiji grada sa bijednim uslovima za život. Većina novo doseljenih Roma (93.2 %) posjeduje potrebna dokumenta, koja ih identifikuju kao izbjeglice ili raseljena lica. Veći dio (67.7) namjerava da podnese zahtjev za dobijanje državljanstva Srbije i Crne Gore. Rješenje problema većeg dijela pomenute grupe stanovništva je integracija u crnogorsko društvo! U svakom sluèaju, integracija ove grupe stanovništva teško će se ostvariti s obzirom na istorijske razloge i preovladajuvajućeg stava lokalnog stanovništva i nekih dijelova crnogorskih vlasti prema pripadnicima romske populacije.
Nedostatak obrazovanja je jedan od ključnih problema Roma u Crnoj Gori. Više od polovine raseljenih Roma koji vode domaćinstvo nijesu školski obrazovani ili su prekinuli školu. Većina romske djece ne ide u školu (92.9 % prema istraživanju sprovedenog od strane Programa za razvoj Ujedinjenih nacija 2003. god.). Problem pri tom nijesu ograničenja ili prepreke od strane države. Naprotiv, Romi navode da sebi ne mogu priuštiti školovanje djece (37.6 %), odnosno, da nedostaje motivacija za školovanje (30.9 %). Obrazovanje žena praktično ne postoji. Na Koniku I i II u Podgorici, ne postoje žene sa bilo kakvim obrazovanjem! Žene su ljudska bića sa veoma malo prava, a sa mnogo obaveza!
Većina romske djece ne ide u dječiji vrtić, tako da nijesu pripremljena za redovno pohađanje škole. U svakom slučaju, programi za pripremu i pomoć romskoj djeci, sprovedeni u prošlosti su pokazali odlične rezultate. Broj romske djece u dječijem vrtiću udvostručio se, a i druga djece su bila zainteresovana za pohađanje dječijeg vrtića. Nažalost, za njih nije bilo dovoljno mjesta u dječijim vrtićima.
Opis projekta
Na Koniku, najsiromašnijim dijelu grada Podgorice, planirana je izgradnja dječijeg vrtića sa kapacitetom od 100 mjesta. Taj dječiji vrtić (sa oko 300 m 2 površine) namijenjen je djeci iz romskog kampa Konik I i Konik II, a naravno i ostaloj djeci tog dijela grada. Kolektivni centar Konik I u Podgorici je najveći kamp za raseljene Rome u Crnoj Gori; izgrađen je 1999. god. na površini od 34.000 m2. Lokaciju je obezbijedila Opština Podgorica. Trenutno tamo još žive 253 porodice sa oko 1.400 članova , a od toga su 300 djeca ispod 6 godina. Konik je najsiromašniji dio grada Podgorice koji se nalazi pored gradske deponije smeća; romski kamp Konik I i Konik II su u neposrednoj blizini te deponije. Osim raseljenih Roma sa Kosova u kampu žive lokalni Romi, Bošnjaci i Srbi / Crnogorci koji pretezno pripadaju socijalno ugroženoj grupi stanovništva. Kamp Konik II je malo manji i u njemu živi 61 porodica sa 340 članova, od toga su oko 90 djeca ispod 6 godina (takođe svi raseljeni Romi).
Novi vrtić, koji je u izgradnji imaće posebnu ulogu pri integraciji raseljenih Roma u crnogorsko društvo , kao i za obrazovanje romske djece. Šanse Roma bez odgovarajućeg obrazovanja ostaće veoma ograničene kada je riječ o šansama za posao i ekonomsku integraciju. Ostaće i dalje na margini društva bez nade za poboljšanje sopstvenog položaja.
Crnogorsko Ministarstvo prosvjete i nauke ima stav da sva djeca imaju ista prava na obrazovanje, nezavisno od socijalnog statusa, religije ili etničkog porijekla. Ono je spremno da učestvuje pri integraciji romske djece u zvanični obrazovni sistem.
Po završetku izgradnje, novi dječiji vrtić prenjeće se na odgovornost Ministarstvu prosvjete i nauke koje će biti nadležno za tekuće troškove i troškove održavanja.
Opština Podgorica obezbijediće opštinsku lokaciju za dječiji vrtić. Do sada, spremnost crnogorskog društva, odnosno, njihovih političkih vođa da se zauzmu za potrebe raseljenih Roma, blago rečeno, nije bila izražena.
Većina lokalnih vlasti do sada su ignorisali specifičnu problematiku raseljenih Roma i prepustili to međunarodnim humanitarnim organizacijama. Spremnost gradonačelnika Podgorice da obezbijedi državno zemljište za izgradnju novog dječijeg vrtića za Rome, može se zato smatrati skoro revolucionarnim. U prošlosti pokušaji UNHCR – a da postignu poboljšanje životnih uslova izbjeglica i raseljenih lica, naročito Roma, često puta su se izjalovili zbog krutog stava Opštine.
Spremnost Opštine je jedan od odlučujuæih razloga za odabir lokacije za projekat. Uspješno sprovođenje projekta trebalo bi se pozitivno odraziti na spremnost drugih Opština da se zauzmu za potrebe izbjeglica i raseljenih lica, a naročito raseljenih Roma.
Dječiji vrtić će se izgraditi u neposrednoj blizini „Njemačke kuće II“ koju HELP trenutno gradi. Njemačka kuća II obuhvata 24 stana koja su namjenjena za 22 raseljene romske porodice sa Kosova i dvije lokalne romske porodice.
