:: PROJEKAT
MON-38 Podrška programu socijalnog stanovanja Opštine Podgorica. Izgradnja dvije zgrade sa 24 stana u svakoj od njih za 48 porodica sa niskim primanjima
:: DONATOR
Opstina Podgorica i Dutch International Guarantees for Housing Foundation (DGHI)
:: REALIZACIJA / BUDŽET
od maja do decembra 2005.
:: KRATKO PREDSTAVLJANJE PROJEKTA
Primarni cilj projekta je obezbjeđivanje održivog i povoljnog rješenja stambenog pitanja za socijalno ugrožene grupe u Podgorici.
Prvi korak ka ostvarenju ovog cilja je izgradnja dvije stambene zgrade sa po 24 stana prosječne površine 38,5 m2.
Sekundarni cilj programa je uspostavljanje modela za razvoj opštinskog stambenog preduzeća u svrhu upravljanja socijalnim stambenim fondom Podgorice.
U strateškom dokmentu izrađenom 2004. godine „Stambeni sektor- pristup povoljnom stanovanju“, Akcioni Plan Pakta Stabilnosti za Jugoistočnu Evropu ističe da se stambenim potrebama u jugoistočnoj Evropi treba hitno obratiti pažnja, posebno za grupe sa niskim primanjima, izbjeglice, raseljena lica i ostale socijalo ugrožene grupe, u cilju osiguravanja stabilne socijalne i političke situacije!
Opšti uvod
U Podgorici, glavnom gradu Crne Gore, živi oko trećina ukupnog crnogorskog stanovništva, koje broji oko 650.000. Zbog nestabilnosti u regionu, Crna Gora je morala pružiti utočište velikom broju ljudi (44.103), izbjeglim i raseljenim iz okruženja. Jedna trećina ovih izbjeglih i raseljenih lica (12.130) se naselila u Podgorici, kao i veliki broj ljudi koji se iz ekonomskih razloga preselio sa sjevera zemlje, iz ruralnih oblasti, u glavni grad. Kao rezultat toga, broj stanovnika Podgorice bi, kako se oèekuje, uskoro mogao preći broj od 200.000.
Broj stanovnika je brzo rasetao i Opština je imala velike poteškoće u obezbjeđivanju građevinskog zemljišta i stanova po pristupačnim cijenama. Iz tih razloga je dosta veliki broj stanovnika okupirao državno zemljište i bepravno sagradio objekte. Broj bespravno sagrađenih objekata (kako onih bez graðevinske dozvole, tako i onih na državnom zemljištu) se procjenjuje na oko 20.000.
Takođe, određeni broj starijih osoba i drugih siromašnih porodica iz drugih krajeva Crne Gore, posebno sa sjevera, uvidjevši da su se njihova primanja smanjila na gotovo ništa, su našli utočište u neformalnim naseljima.
Opština Podgorica je sada počela da primjenjuje zakon i sprječava bespravnu izgradnju novih objekata bez građevinske dozvole i ostale dokumentacije. Istovremeno, uložen je napor za legalizaciju bespravno sagrađenih objekata i za izgradnju prijeko potrebnog socijalnog smještaja usvajanjem novih urbanističkih i prostornih planova.
Postoji velika potreba za pristupačnim stanovanjem. Ratovi i raspad socijalističke stambene politike su stvorili situaciju da i u slučaju da postoji tržište stanova koje dobro funkcioniše, moglo bi biti pristupačno samo djelimično, jer su čisto tržišna rješenja pristupačna samo 25 do 30% stanovništva.
Još uvijek ne postoji politika prostornog planiranja, ekonomskog razvoja i smanjenja siromaštva. Ovo je čak i više bitno imajući u vidu praktično završenu privatizaciju stambenog fonda. Postojeći stambeni fond je u stanju brzog propadanja zbog prelaska iz društvene u privatnu svojinu.
Komponente projekta
Izgradnja dva stambena objekta
Na osnovu pozitivnog iskustva u izgradnji dvije stambene zgrade sa po 24 stana za izbjegla i raseljena lica u Podgorici od strane njemače NVO HELP, Opština je povjerila HELP-u zadatak izgradnje dvije iste takve zgrade manijenjene smještaju socijalno ugroženih lica iz Podgorice. Zgrade sa po oko 950m2 stambenog prostora će biti izgrađene u prigradskom naselju Zgorič, na placu koji je ustupila Opština Podgorica. Palc za izgradnju objekata se graniči sa onim na kojem je HELP 2003. godine već sagradio istovjetan objekat sa 24 stana.
Svaki stan æe imati 39,5m2 stambenog prostora koji se sastoji od kombinovane kuhinje i dnevog boravka, posebne spavaće sobe i kupatila. Imajuæi u vidu klimatske uslove koji preovladavaju u Podgorici, svaki stan će imati i malu terasu.
Izbor izvođača radova će biti vršen od strane HELP-a, implementacionog partnera Opštine Podgorica, na osnovu međunarodnih standarda. HELP je preuzeo obavezu nadziranja svih radova, kao i obavezu pravovremenog izvođenja radova preko iskusnog osoblja u svim fazama projekta.
Razvoj strukture za upravljanje socijalnim stambenim fondom
Izgradnjom postojeæih objekata za izbjeglice u Zagoriču, zgrade za raseljene Rome u drugom dijelu grada, kao i izgradnjom dvije stambene zgrade za socijalno ugrožene stanovnike Podgorice, Opština će na raspolaganju imati osnovu socijalnog stambenog fonda. Međutim, ostaje otvoreno pitanje upravljanja ovim fondom i nad objektima koji će se izgraditi u budućnosti. Stoga, pitanje održivog subjekta za upravljanje stambenim fondom je od velike važnosti. Na osnovu jasnih smjernica i preporuka uspostaviće se mehanizmi za održavanje zajedničkih djelova stambenih objekata npr. ulaza, stepeništa, krovova, itd.
Stoga je dogovoreno da međunarodni eksperti za stanovanje pomognu gradu Podgorici i njegovom implementacionom partneru za formiranje jezgra strukture za upravljanje stambenim fondom sa tendnecijom razvijanja u (opštinske) stambene asocijacije u svrhu upravljanja (opštinskim) socijalnim stambenim fondom (poèevši od Zagoriča/Zlatice), osiguravajući ne samo to da su objekti izgrađeni u skladu sa odgovarajućim standardima koje ciljna grupa može da priuštiti, da su korisnici odabrani u skladu sa kriterijumima koji su jasni i koji će biti utvrđeni u sardnji sa opštinom, kao i da stambeni kompleks funkcioniše i pravilno se održava, da se stanarina prikuplja u dogovorenim intervalima i, na kraju, da postoji dobar međusoban odno između stanara i uprave.
Dutch International Guarantees for Housing Foundation (DGHI) u saradnji sa Stichting Garanties Huisvesting International (SGHI) je obezbijedio sredstva za ovaj projekat. Izgradnja dvije stanbene zgrade se finansira iz kreditnog aranžmana sa ove dvije organizacije, dok se komponenta tehničke pomoæi finansira na bazi granta.
