08. 04. 2020
Od početka djelovanja Help-a u Crnoj Gori, prije 23 godine, tu smo za romsku zajednicu – stalna smo podrška socijalno-ekonomskoj integraciji ove najranjivije i najdiskriminisanije zajednice u Crnoj Gori, kroz projekte koji podstiču poboljšanje životnog standarda i veću uključenost u društvo.
Na 8. april sa njima slavimo Svjetski dan Roma – romsku istoriju i kulturu i podsjećamo da su naši sugrađani – tu pored nas – dijele sa nama dobro i zlo! Formalno su ravanopravni građani -suštinski nije baš tako – odavno je vrijeme da to mijenjamo- do nas je!
Rijetki su među nama koji ne vole romsku muziku – često se identifikujemo sa njom svojatamo je. Naši romski sugrađani su nas podsjetili na to u podgoričkom Njegoševom parku – gdje je na incijativu Help-ovog medijatora Dejvida Sejdovića organizovana Drugarijada – socijalizacija između većinskog i manjinskog naroda uz romsku muziku :
Obrazovanje gradi budućnost – mladih Roma i njihove prosperitetnije i bolje uključenosti u crnogorsko društvo.
U podgoričkoj OŠ “Božidar Vuković Podgoričanin”, koju pohađa najveći broj romske djece u Glavnom gradu, podržali smo organizaciju akcije “Igre bez granica”.
Podaci UNICEF-a iz 2018-te, kažu da samo 16 odsto romske djece pohađa predškolske ustanove, 77 posto završi osnovnu školu i 7 odsto srednju školu, dok je 29 posto Roma uzrasta od 20-24 godine stupa u brak prije 15-te godine. Iz ovih podataka se vidi da je posebno veliki problem na cijeloj teritoriji države, to što mnogi osnovci iz RE populacije po završetku osnovnog obrazovanja, i kada upišu srednju školu, često je brzo napuštaju.
Sa ovim, velikim problemom, ozbiljno bi trebalo i u okviru obrazovnog sistema, da se pozabave svi iz romske zajednica ali i državne institucije i romski nevladin sektor, jer je to u velikoj mjeri i uzrok lošeg socijalno-ekonomskog položaja RE populacije uopšte, kao i još uvijek nedvoljno uspješne inkluzije u crnogorsko društvo.
U cilju da suštinski, a ne samo na papiru, mijenjamo teško ukorijenjene navike i smanjujemo stepen diskriminacije prema Romima, i to baš počevši od najmlađih, u OŠ “21. maj” u Podgorici, na incijativu Help-ovih medijatora, organizovano je predavanje na časovima istorije – o istoriji i kulturi Roma.
A osim muzike, kada je riječ o istoriji, kulturi i identitetu – Romi imaju šta da ponude društvu u cjelini.
Povodom Dana Roma u Podgorici su takođe u Kulturno informativnom centru (KIC) “Budo Tomović” i Izložbenom salonu “Petar Lubarda” u okviru Srpske kuće, upriličene izložbe crteža, takođe romskog medijatora Slobodana Boba Lalovića.
Izložbu u KIC-u Budo Tomović otvorili su predsjednik Skupštine Glavnog grada dr. Đorđe Suhih i direktorica KIC-a, Snežana Burzan- Vuksanović.
U srijedu i četvrtak u Bijelom Polju je održan i antidiskriminacioni trening za medijatore i predstavnike lokalnih institucija sa sjevera Crne Gore.
Godinama je u svim istraživanjima javnog mnjenja u Crnoj Gori konstanta, činjenica da je RE populacija najdiskriminisanija zajednica, jer većinske grupe ili populacija imaju najveći stepen distance prema Romima.
Podsjetimo, Međunarodni dan Roma, 8. april, je dan slavljenja romske kulture i podizanja svijesti o problemima s kojima se Romi suočavaju. Službeno je prvi put proglašen 1990. godine u mjestu Serock (Serok) u Poljskoj, gdje je održan četvrti Svjetski romski kongres- Međunarodne romske unije (IRU), u spomen na prvi veći međunarodni susret romskih predstavnika koji je održan u Chelsfieldu (Česterfildu) kraj Londona 7—12. aprila 1971. godine. Na tom je Kongresu donesena odluka o romskoj himni za koju je izabrana pjesma Đelem, đelem (romski: Išao sam, išao) i odluka o zastavi za koju je odabrana plavo-zelena dvobojnica s crvenim točkom u sredini, simbolom napretka i pokreta, ali i migracije Roma tokom istorije.
Početkom 14. vijeka Romi su došli na Balkan.
U nastavku podsjećanje na Help-ovu i CAREP-ovu prošlogodišnju storiju za 8. april, o Romima na ovim prostorima – od naseljavanja do danas – i težnjama i nadanjima mladih i uspješnih romskih predstavnika u Crnoj Gori:
Kao i prošle godine i ove godine na incijativu Centra za afrirmaciu RE populacije- CAREP-a, više domaćih institucija i stranih ambasada prihvatilo da povodom Dana Roma svoje zgrade osvijetle u bojama romske zastave.
Help-ove romske medijatore u ponedjeljak 11. aprila, istim povodom primiće i predsjednik Crne Gore, Milo Đukanović.
Istog dana u Bijelom Polju, NVO ,,Centar za preduzetništvo” uz podršku Help-a, a organizuje okrugli sto ,,Mogućnosti zapošljavanja Roma/Romkinja u opštini Bijelo Polje”.
Sve aktivnosti povodom Dana Roma, realizujemo u okviru Help-ovog aktuelnog projekta, “Socijalno uključivanje Roma/Romkinja i Egipćana/Egipćanki uz posredovanje saradnika za inkluziju“.
Projekat se implementira u okviru Programa Evropske unije i Crne Gore za zapošljavanje, obrazovanje i socijalnu zaštitu u 11 opština, a partneri na projektu su Glavni grad Podgorica i opštine Berane i Ulcinj.
Krajnji cilj projekta je da država prepozna značaj i prihvati institut RE medijatora i ubuduće ga sistematizuje kao radno mjesto u institucijima sistema na loklanom nivou.
Bio bi to još jedan važan korak ka istinskoj, a ne samo simboličnoj inkuziji na Dan Roma, kako romske, isto tako i egipćanske zajednice u Crnoj Gori.
